Мал аж ахуй

            Аймгийн  эдийн засгийн гол үндэс болсон мал аж ахуйн салбар нь аймгийн дотоодын нийт бүтээгдхүүний үйлдвэрлэлийн 76,0 %  буюу  33,4 тэрбум төгрөгийг  мал аж ахуйн салбарын үйлдвэрлэл эзэлдэг.
Оны эцсийн байдлаар 9313 малчин өрх мал аж ахуйн үйлдвэрлэл эрхэлж ,  21992 малчид  уг салбарт ажиллаж, 2293,7 мянган мал тоолуулсаны дотор тэмээ 17602, адуу 85368, үхэр 105220, хонь 818624, ямаа 1266981 толгойг тус тус тоолуулж, мал 2005 оныхоос 16,8 хувиар буюу  330,1 мянган толгойгоор нэмэгдлээ.
Тооллогын дүнгээр тэмээний тоо 706,адуу 8276, үхэр 10602, хонь 115314, ямаа 195185 толгойгоор тус тус өслөө. Өнгөрсөн жил аймгийн нийт нутгаар алаг цоог газрын  гарц  муу өндөр уулын бүсийн сумдад бэлчээр царцаанд цохиулж зуншлага их сайнгүй байсан хэдий ч Алтай, Буянт, Дарви, Дөргөн, Зэрэг, Манхан, Мянгад, Мөст, мөнххайрхан, Ховд, Цэцэг, Чандмань, Эрдэнэбүрэн зэрэг 13 сум малаа 5 төрөлд өсгөж, аймаг 1995 онд 2070,0 мал тоолуулж байснаас хойш , 2006 онд анх удаагаа аймаг 2293,7 мянган мал тоолуулж байгаа нь малчдын маань шаргуу хөдөлмөрийн  үр дүн юм.
Малын эзлэх хувийг төрлөөр авч үзвэл  0,7 % нь тэмээ, 3,7  % нь адуу, 4,6 % нь үхэр, 35,7 % нь хонь, 55,3 % нь ямаан сүрэг тус тус  эзэлж байна. Малчдын амжиргааныхан эх үүсвэр нь ноолуур учраас ямаан сүргийн тоо 1266,9 мянгад хүрч,  сүүлийн 2 жилд  195,2-280,6 мянгаар өслөө.  Энэ нь нэг талаас малын нутаг бэлчээрийн даац хүрэлцэхгүй болж малын бүтэц зохистой харьцаа алдагдаж байгаа нь нутаг бэлчээрийг цөлжилтөөс хамгаалах, малын үүлдэр угсааг сайжруулж, малын таваарлаг чанарыг  хадгалах шаардлага зүй ёсоор тавигдахад хүрч байна.
2006 оны эцсээр 946,7 мянган хээлтэгч мал толуулсаны дотор ингэ 4,7, гүү 24,3, үнээ 41,7, эм хонь 350,8 ,  эм ямаа 525,0 мянга тус тус тоологдож аймгийн дүнгээр 294-66,5 мянган толгойгоор 5 төрөлдөө өслөө.
Булган 210,6, Манхан 210,1, Чандмань 206,0 мал тус тус тоолуулж аймгийн хамгийн их малтай сумын тоонд орж байна. 
Оны эхний 826,5 мянган хээлтэгчийн 94,7 % буюу 783,0 мянган эх мал төллөж, төл бойжилт 97,7 % буюу 765,8 мянган төл бойжуулаад байна. Өнгөрсөн жил нийт нутгаар хаваржилт сайнгүй байсан ч Алтай, Дөргөн, Зэрэг, Мянгад, Үенч, Ховд, Чандмань сумдад төл 99,2-100,0 %тай бойжуулсан юм. Төлийн хорогдол 18,2 мянгад хүрч урьд оныхоос 21,3 хувиар доогуур буюу 4,9 мянгаар бага байна. Аймгийн хэмжээгээр ихэр төл 982 гарсаны дотор нийт ихрийн 34,1 % нь хурга, 65,9% нь ишиг ихэрлэжээ. 100 эхээс ботго 44, унага 77, тугал 79, хурга 94, ишиг 94 тус тус бойжуулж, Зэрэг,Мянгад,Чандмань сумдад 100 эхээс 98 дээш төл авч, хамгийн олон төл хүлээж авсан сумдын тоонд орж байна. 
Аймгийн хэмжээгээр оны эхний малын 0,4% буюу 7601 мал зүй бусаар хорогдож, урьд оныхоос 65,8 % буюу 14,6 мянган малаар буурсан дүн гарч байна. Нийт хорогдлын 54,2 % нь Булган, Дуут, Манхан, Мөнххайрхан сумдад эзэлж байгаа нь өнгөрсөн жил зуншлага гандуу болж, царцаанд бэлчээрийн 60 % нь  талхлагдсан  зэрэг байгаль цаг уурын нөхцөлөөс хамаарч хорогдол гарахад нөлөөлсөн  байна. 

            Аймгийн хэмжээгээр 186 мянгат малчидтай болсоны дотор 1000-1999 малтай малчин 174, 2000  дээш малтай 12 малчин болж, 2005 оныхоос 57мянгат  малчин шинээр нэмэгдэв.
Хамгийн олон мянган малчинтай сумаар Чандмань сум 33, Эрдэнэбүрэн сум 27, Манхан 19 малчин болж, бусад сумдаас тэргүүлж байна.
Аймгаас  хамгийн олон мал тоолуулсан   Дөргөн сумын Н.Пүрэвжав 2685, Дуут сумын Ж.Төмөрчулуун 2626, Булган сумын Таутек 2546 , Дуут сум Я.Рэнцэн 2415, Үенч сум Д.Очирбат 2134, Манхан сум Х.Эрдэнэ 2119, Ховд  сум Б.Пүрэвжав 2110, Чандмань сум Р.Цэндсүрэн 2101 , Мөнххайрхан сум М.Баттулга 2090, Эрдэнэбүрэн сум Х.Цэенсүрэн 2044, Мөст сум Ш.Пүрэвжав 2028, Манхан  сум С.Сүхбат 2006 мал тус тус тоолуулжээ.
Аймагтаа хамгийн олон тэмээ тоолуулсан Манхан сумын Зэрэг гол баг Х.Эрдэнэ 168, Адуугаар Буянт сумын Д.Отгонням 215, Үхрээр Буянт сумын малчин Д.Баяраа, Хониор Булган сумын малчин Таутек 1900, Жаргалант сумын малчин К.Долдой 1645 ямаа тоолуулж хамгийн олон  мал тоолуулсан малчдаар шалгарчээ.
Жилийн эцсийн мал, тэжээвэр амьтдын тооллогоор 21 өрхөд 207 гахай, 70 өрхөд 1328 шувуу, илжиг 27, зөгий 15 бүл тус тус тоологдож, 2005 оныхоос гахай 17 өрхөөр буюу 171ээр, шувуу 50 өрхөөр буюу 823 , зөгий 10 бүлээр тус тус нэмэгдэж, иргэд туслах аж ахуйг хөгжүүлж амьдрал ахуйгаа дээшлүүлэхэд нэлээд анхаарч байгаа нь тооллогын дүнгээс харагдаж байна.